Overprikkeling
Over prikkels
Wat zijn nu eigenlijk prikkels? Een prikkel kun je zien als een prikjes of stemmetjes die steeds zeggen: “Hé, opletten”. “Zie, hoor of voel je mij wel?” Wanneer je als kind veel prikkels voelt, dan ben je de hele dag druk bezig om op al die prikkels te reageren en heb je bijna geen tijd meer om te doen wat je zelf wilt. Dit levert veel spanning op in het lichaam van je kind. Al deze prikkels mag het lichaam van je kind verwerken, reguleren en er dus iets mee doen. Krijgt je kind veel prikkels, dan is het lijf van je kind hier dus heel druk mee bezig. Dat kost voor je kind veel energie. En dat zie je vaak niet meteen, maar soms kun je hier wel de uitwerking van meekrijgen in emotie, gedrag of fysiek.
Je kunt als ouder opletten op de hoeveelheid prikkels die je kind te verwerken krijgt en hem begeleiden in de manier om prikkels te verwerken. Laat je kind gevoelens uitten en benoemen. Vraag wat zijn behoefte is. Wil je kind juist even rust of juist even lekker zijn energie kwijt kunnen. Denk bij het uitten van emoties ook aan het laten huilen als je kind zich pijn gedaan heeft. Want hoe vaak zeggen we niet als eerste reactie op het huilen ''stil maar''. In dit geval zeg je eigenlijk tegen je kind dat je kind zijn gevoelens niet mag uiten en maar binnen moet houden. Dat kan op je kind overkomen dat je kind zich niet mag uitten en alles maar moet binnenhouden. Dit kan zich uitten in onrust voor je kind.
Compensatiegedrag
Een te veel aan prikkels haalt een kind uit zichzelf naar buiten. Het kind staat niet meer in zijn kracht en voelt zich onveilig. Deze onveiligheid kan zorgen voor compensatiegedrag. Denk hierbij aan (overdreven) emoties zoals driftbuien, gillen, overbeweegelijkheid, angsten, huilen of clowngedrag. Maar ook lichamelijke klachten kunnen het gevolg zijn van overprikkeling zoals bijvoorbeeld exceem of andere lichamelijke klachten. Want wat erin gaat, moet er ook weer uit! Dit verschilt per kind.
Reden
De reden van overprikkeling kan divers zijn, zoals hieronder enkele voorbeelden.
Tips om overprikkeling te verminderen of te voorkomen
Hyperactief gedrag
Hyperactief gedrag kan daarbij ook heel goed een middel van het kind zijn om even niet te willen voelen, maar in een sneltrein te zitten. Enerzijds ter uiting van opgedane prikkels, vaak onbewust. Anderzijds kan het ook goed te maken hebben dat je kind even niet met zijn gevoel wil zijn, omdat dit pijn doet, of omdat je dan
wordt gedwongen om bij jezelf naar binnen te gaan, om die emotie aan te gaan waar je bang voor bent. Waarom zou een kind dan niet willen voelen denk je wellicht? Dat kan zijn omdat de situatie waarin het kind zich bevindt pijn doet. Mogelijk zijn er in zijn directe omgeving negatieve spanningen. Het kind voelt alles heel goed aan, dus ook de emoties en de pijn van wat er zich in zijn omgeving afspeelt. Het kan ook een uitvlucht zijn dat je kind zich niet begrepen voelt of niet meer goed geaard zijn in het hier en nu op aarde.
Omgaan met prikkels
Als ouder begin je dus al bij jezelf en kijk je naar je kind en de omgeving als het om prikkels gaat. Bovenstaande tips kunnen helpen. Hoog sensitieve kinderen kun je daarnaast het beste begeleiden door ze liefdevolle maar duidelijke begrenzing te geven en te zorgen voor een veilige en heldere leefomgeving. Dan kunnen zij binnen deze begrensde omgeving spelen en (op)groeien!
Wat zijn nu eigenlijk prikkels? Een prikkel kun je zien als een prikjes of stemmetjes die steeds zeggen: “Hé, opletten”. “Zie, hoor of voel je mij wel?” Wanneer je als kind veel prikkels voelt, dan ben je de hele dag druk bezig om op al die prikkels te reageren en heb je bijna geen tijd meer om te doen wat je zelf wilt. Dit levert veel spanning op in het lichaam van je kind. Al deze prikkels mag het lichaam van je kind verwerken, reguleren en er dus iets mee doen. Krijgt je kind veel prikkels, dan is het lijf van je kind hier dus heel druk mee bezig. Dat kost voor je kind veel energie. En dat zie je vaak niet meteen, maar soms kun je hier wel de uitwerking van meekrijgen in emotie, gedrag of fysiek.
Je kunt als ouder opletten op de hoeveelheid prikkels die je kind te verwerken krijgt en hem begeleiden in de manier om prikkels te verwerken. Laat je kind gevoelens uitten en benoemen. Vraag wat zijn behoefte is. Wil je kind juist even rust of juist even lekker zijn energie kwijt kunnen. Denk bij het uitten van emoties ook aan het laten huilen als je kind zich pijn gedaan heeft. Want hoe vaak zeggen we niet als eerste reactie op het huilen ''stil maar''. In dit geval zeg je eigenlijk tegen je kind dat je kind zijn gevoelens niet mag uiten en maar binnen moet houden. Dat kan op je kind overkomen dat je kind zich niet mag uitten en alles maar moet binnenhouden. Dit kan zich uitten in onrust voor je kind.
Compensatiegedrag
Een te veel aan prikkels haalt een kind uit zichzelf naar buiten. Het kind staat niet meer in zijn kracht en voelt zich onveilig. Deze onveiligheid kan zorgen voor compensatiegedrag. Denk hierbij aan (overdreven) emoties zoals driftbuien, gillen, overbeweegelijkheid, angsten, huilen of clowngedrag. Maar ook lichamelijke klachten kunnen het gevolg zijn van overprikkeling zoals bijvoorbeeld exceem of andere lichamelijke klachten. Want wat erin gaat, moet er ook weer uit! Dit verschilt per kind.
Reden
De reden van overprikkeling kan divers zijn, zoals hieronder enkele voorbeelden.
- Te weinig geaard in het lichaam en teveel openstaan in gevoel en zijn.
- Teveel indrukken van tv, computer om te verwerken. Je kind kan wel heerlijk stil en rustig kijken, maar kijk maar eens mee hoeveel beelden en informatie je kind te verwerken krijgt.
- Teveel omgevingsprikkels om zich heen in spullen, geluid, beweging, drukte.
- Te weinig ruimte voor creativiteit (in de breedste zin van het woord)
- Teveel prikkels in de voeding zoals geraffineerde suikers, e-stoffen of voeding die het kind niet goed kan verdragen.
- Te weinig rust, ritme, regelmaat voor het kind.
- Te weinig gevoel van veiligheid door de omgeving, huis, of kleding.
- Kijk eens hoeveel prikkels je kind wellicht van jou (de directe omgeving) te verwerken heeft. Je kind voelt feilloos aan hoe jij je voelt. Dus ben jij boos, druk, gestresst, verdrietig, dan pikt je kind dit ook op en reageert hierop. Als jij dit positief kunt aanpakken, dan doe je dit ook meteen voor je kind.
- Ingrijpende gebeurtenissen zoals overlijden, scheiding, geboortes.
- Veranderingen die voor onduidelijkheid en wellicht onveiligheid zorgen. Denk aan een nieuwe klas of andere leefomgeving.
- Prikkels door buiten zintuigelijke waarnemingen of beïnvloeding overdag of ’s nachts. Denk aan paranormaalheid.
- Ook kan het ook het gevolg zijn van een ziekte of een lichamelijke of geestelijke stoornis.
- Te weinig beweging ter ontspanning en regulering
- Let ook op je ademhaling
Tips om overprikkeling te verminderen of te voorkomen
- Genoeg momenten van rust en ontspanning
- Contact met de natuur en de aarde (wandelen in het bos, tuinieren, etc.)
- Voldoende creativiteit activiteiten om je te uitten
- Goede ademhaling (neem ook soms even de tijd om diep adem te halen in een rustmoment)
- Voldoende beweging (sport, maar ook leuke activiteiten) ter ontspanning
- Krop gedachten en gevoelend niet op, maar lucht soms je hart; schrijf dingen op die je dwars zitten of praat erover
Hyperactief gedrag
Hyperactief gedrag kan daarbij ook heel goed een middel van het kind zijn om even niet te willen voelen, maar in een sneltrein te zitten. Enerzijds ter uiting van opgedane prikkels, vaak onbewust. Anderzijds kan het ook goed te maken hebben dat je kind even niet met zijn gevoel wil zijn, omdat dit pijn doet, of omdat je dan
wordt gedwongen om bij jezelf naar binnen te gaan, om die emotie aan te gaan waar je bang voor bent. Waarom zou een kind dan niet willen voelen denk je wellicht? Dat kan zijn omdat de situatie waarin het kind zich bevindt pijn doet. Mogelijk zijn er in zijn directe omgeving negatieve spanningen. Het kind voelt alles heel goed aan, dus ook de emoties en de pijn van wat er zich in zijn omgeving afspeelt. Het kan ook een uitvlucht zijn dat je kind zich niet begrepen voelt of niet meer goed geaard zijn in het hier en nu op aarde.
Omgaan met prikkels
Als ouder begin je dus al bij jezelf en kijk je naar je kind en de omgeving als het om prikkels gaat. Bovenstaande tips kunnen helpen. Hoog sensitieve kinderen kun je daarnaast het beste begeleiden door ze liefdevolle maar duidelijke begrenzing te geven en te zorgen voor een veilige en heldere leefomgeving. Dan kunnen zij binnen deze begrensde omgeving spelen en (op)groeien!